4, 5, 6, 7 e 8 de decembro / 22:15 / Auditorio
Este ciclo intenta realizar unha sinxela aproximación a algún dos directores que marcaron a Nouvelle Vague, amosando títulos de distintas etapas e con temáticas e estilos moi heteroxéneos. Trátase de reflexionar sempre sobre o seu lugar na historia do cinema e a percepción da súa figura hoxe.
Hai seis décadas que o termo Nouvelle Vague se empregou por primeira vez nunha reportaxe de L'Express para referirse aos cambios xeracionais dos que medraron na posguerra e que ían protagonizar o maio do 68 ou presenciar a liberación de Arxelia. Abríase un novo tempo que as películas galas ían tamén reflecir co movemento cinematográfico que máis marcou ao cinema europeo. Un grupo de mozos críticos saídos da revista Cahiers du Cinéma, coa vista posta nos grandes autores de Hollywood e desexando romper con todo o academicismo, lanzáronse a dirixir e erixíronse precisamente niso, en autores.
As contribucións destes cineastas chegan ata os nosos días, cunha influencia que se fai sentir, non só en moitos directores do cinema francés actual, senón en todos os realizadores mundiais herdeiros da modernidade. En boa parte contribuíu a isto o continuo acompañamento crítico da revista Cahiers du Cinéma, que igual de influinte resultou nos que se dedican a escribir sobre cine. A evolución do movemento foi sempre ligada a unha publicación que, coma os cineastas, foi mudadno en décadas posteriores.
Películas que integran o ciclo
Os primos (Les cousins, Claude Chabrol, 1959) – 105'
Con ésta e O belo Serxio díxose moito tempo que foi Chabrol quen inaugurou a nouvelle vague. Se temos só en conta os longos, poderiamos dicir que esta afirmación é certa. Máis alá destas consideracións, Os primos mantense como un dos traballos máis relevantes do realizador ao inicio da súa obra. De todos os turcos, cecais sexa o que mellor reflectiu as fobias e os desexos dunha pequena burguesía en redefinición.
Aquí conta a historia dun mozo estudante de orixe campesiño que se muda a París para estudar Dereito. Na capital alóxase na casa casa dun primo que parece só interesado nos praceres máis primarios que ofrece a gran cidade. Coa súa actitude e costumes, o mozo síntese tentado a deixarse arrastrar, sobre todo cando se cruza na ecuación unha bela e intelixente muller que obnubila a súa razón.
Ascensor para o cadalso (Ascenseur pour l'échafaud, Louis Malle, 1957) – 90'
Habitualmente integrado na nouvelle vague, o certo é que Malle, malia traballar nos mesmos anos, nunca tivo unha relación directa co núcleo duro de Cahiers e seguiu a súa carreira en paralelo. Cando se dispón a rodar a película que nos ocupa, a súa opera prima, xa traballara como asistente de dirección para Jacques Cousteau e Robert Bresson. A súa orixe, polo tanto, non estaba na crítica, senón na fotografía para o cinema. Isto nótase moito na súa aproximación ás historias que filma, sempre impecables no estético, elemento polo cal cecais dialoga ben cos seus coetáneos e de aí que, sen pornos estrictos, nós tamén desexemos metelo no saco.
Considerado xunto con Jean-Pierre Melville o mellor realizador do cine negro deses anos, o certo é que aquí comparte ao seu director de fotografía habitual, Henri Decaë, ademais de contar na banda sonora con música original de Miles Davis. O seu espectactular jazz dá as notas a esta partitura de amores fatais, nos que unha parella de amantes decide desfacerse do marido da moza. Pero as cousas non saen sempre como un as agarda á hora de cometer un crime. E se non que llo digan a unha angustiada Jeanne Moreau, nun dos mellores papeis da recén finada actriz.
O desprezo (Le mépris, Jean-Luc Godard, 1963) – 104'
De todos os integrantes do movemento, Godard fo quen de xeito máis obvio quixo experimentar coa linguaxe. Se en Ao final da escapada (1960) se cuestionaba as regras da montaxe e o son diexético e en Vivir a súa vida (1962) acometía a difícil tarefa de “despezar” en planos á súa parella, Anna Karina, interrogándose de forma crítica sobre a representación da muller no cinema; en O desprezo emprende un camiño de experimentación narrativa en capas metacinematográficas, acentuado después en Pierrot o tolo (1965), que xa non ten camiño de volta.
A primeira en cor, que explota de forma suntuosa, o filme é unha adaptación dunha novela de Alberto Moravia. Nela Godard pon ao seu adorado Fritz Lang a exercer de director na ficción, tomando unha encarga de adaptar a Odisea de Homero. O seu produtor non está contento co resultado, así que decide contratar a un escritor para revisar o guion. Entra tamén en escea a súa muller, interpretada por Brigitte Bardot no apoxeo da súa carreira. Obxecto de desexo para o produtor, a relación entre ela e o seu marido deteriorase ante a falta de ciumes deste. En segundo plano, a súa historia entrelázase coa de Penélope e Ulises na mítica obra homérica.
Domicilio conxugal (Domicile conjugal, François Truffaut, 1970) – 100'
De Truffaut non se sabe se amaba máis o cinema ou a vida. En todo caso, moitas veces co primeiro propúxose imitar á segunda, e en ocasións conseguiuno de maneira maxistral. Desde logo fíxoo na serie con Antoine Doinel, persoaxe de ficción que interpretou por primera vez de neno Jean-Pierre Léaud en Os 400 golpes (1959). Conforme o actor ía medrando, el e Truffaut filmaban novos episodios da súa vida. Domicilio conxugal é o cuarto na serie, dun total de cinco, que terían sido máis de non ser pola prematura norte do realizador por cancro aos 52 anos.
Nesta película Doinel achégase á trintena e está casado con Christine. Van ter un fillo, así que o mozo decide cambiar de traballo e buscar un mellor emprego co que alimentar ao vástago. Na súa nova empresa coñece á xaponesa Kioko, coa que ten un romance. Antoine segue tendo unha tendencia a saltar de flor en flor e pregúntase se Christine poderá perdoarlle.
A marquesa de O (La marquise d'O, Éric Rohmer, 1976) – 103'
O outro gran cineasta do amor neste grupo foi Rohmer, que dedicou case a totalidade da súa carreira analizar este complexo sentimento. Se ben case todas as historias da nouvelle vague son contemporáneas, a veces atrevéronse co cinema de época e Rohmer, xunto a Jacques Rivette, foi que máis o transitou.
Aquí adapta unha novela alemá do XIX de Heinrich von Kleist que conta o saqueo dun castelo ao norte de Italia por parte de tropas rusas. Un conde deste exército trata de seducir insistentemente á marquesa que vive nel.
Entre os aspectos máis revolucionarios da película cóntase o uso exclusivo de fontes de luz naturais. O tándem de Rohmer con Néstor Almendros, co que repite tras outro traballo destacable, A coleccionista (1967), decidiu estudar ben o comportamento da luz no castelo, servíndose das súas fiestras para captar secuencias que parecen saídas dun cadro.
Participantes
Nicolas Azalbert: Crítico de cine na revista francesa Cahiers du Cinéma desde o ano 2000. Forma parte desde 2009 do Consello de Redacción desta mesma publicación, á que imprimiu un renovado e sinxelo estilo que lle ten permitido achegarse a máis lectores de todo o mundo. Azalbert é, ademais, membro do comité de selección do Festival de Biarritz América Latina desde 2013 e dirixiu catro películas Se non afogo (2003), Se fora eu un fiuncho (2005), A Brasa, As Cinzas (2015) e A liberdade das pantasmas (2015).
Víctor Paz: Licenciado en Xornalismo pola Universidade de Santiago de Compostela, traballou como xornalista especializado en cinema en diversos medios radiofónicos e audiovisuais. Actualmente, forma parte do equipo do Centro Galego de Artes da Imaxe (CGAI).
